TÜRK KORSANLARI (Tayfun TİMOÇİN)
Korsan nedir,bilmeyen var mı? peki ya bilen? pek çoğumuzun gözünde,çoğunlukla çok pis,bir gözü bantlı,bitli,leş gibi kokan,karaya çıktığında önüne gelen her kadına tecavüz eden,elinden bir uçanın kurtulduğu,kaçanın hiç şansının olmadığı,etrafa patlayıcı ve parlayıcı nefesini saçan,onun bunun malını gaspedip el parasıyla gününü gün eden,her yerde kavga çıkartan,ağzından salyaları akan,iğrenç tiplerdir korsanlar.genellikle siyah-beyaz ve sinemaskop anıların "the end" diye noktalanan film karelerinden ibarettir korsanlar.Eh doğal olarak gavurdurlar ve dublaj sayesinde dilimizi konuşur ya da alt yazılarla anlam kazanırlar zihnimizde...Bu kadarı bilinir tabi...
TÜRK KORSANLARI...
Ya Türk korsanlarını biliyormuyuz?
Bu konuya rampa etmeden önce,463 yıl evvel geçen ay meydana gelmiş ve tarihlerin bir daha eşi ya dabenzerini kaydedemedikleri,detaylarından çoğunlukla habersiz olduğumuz,kahramanlarını da İDO taşıtlarının isimlerinden tanıdığımız o müthiş olayı,şöyle kısaca bir hatırlayalım isterseniz...(hatırlayalım,çünkü üç tarafımız güzelim denizlerle çevriliyken habire sınıfta kalan denizciliğimizin -varsa- bugünlerde fena halde morale iğtiyacı var.Ne doğru düzgün insan gezdirebiliyoruz deryada,ne de ticaretimiz öteye gidebiliyor bir adım olsun...yatçılığımız ise 2002'yi görmek için falcılara bel bağlamış durumda çoktan.)
Balıkçının sözüyle başlayalım anlatmaya:"yıl 1538.Ve akdenizin en güzel mevsimi eylül ayıdır."
Orya'lı Andrea(Andrea Doria)kumandasında tam 600 parçalık bir donanma.Kaptan-ı Derya Barboros Hayrettin Paşa (Hızır Reis)kumandasında da topu topu 122 parça.Haçlı donanması,önde kalyonlar,ortada kadırgalar ve en arkada da küçük gemiler olmak üzere üç hat halinde,borda nizamındaydı.Türk filosu ise,düşmanı görünce dört kola ayrıldı.Bir kol,Turgut Reis'in kumandasında ki gönüllülerdi.Bu fırka, yedek kuvvetti ve fırsatları değerlendirerek düşmanı vuracaktı. Diğer üç kol ise,hilal şeklinde diziliydi.Ortada Barboros vardı,sağda Salih Reis ,solda Seyit Ali Reis'in fırkaları ileri atılıyordu Türk tekneleri ,Haçlı teknelerine oranla düşük bordalı oldukları için şiltelerini küpeştelere bağlamışlar,samanı,süngeri kendilerine siper etmişlerdi. Güverteye dökülecek kanlardan ,koşuşturma sırasında ayaklar kaymasın diye kum ve taşlar serpilmişti.
SAVAŞ BAŞLIYOR...
Hızır Reis'in işareti ilehazır meşale,ilk topun falyasına dokundu hasret giderircesine ve Preveze Deniz Savaşı başladı.
birdenbire güçlü bir rüzgar hız verdi Haçlı kalyonlarına.Kürek ağırlıklı Türk gemileri,rüzgardan Haçlı donanması kadar iyi yararlanamıyordu ve hızla üstüne gelen koca kalyonun karşısında çaresizdi küçük fakat yürekli kadırgalar.Ama başladığı gibi aniden duruverdi o güçlü rüzgar ve tam bu sırada iki donanma arasında çok az bir mesafe kalmıştı.Rüzgar,sanki hediye sunmuştu Barboros ve leventlerine....Koca koca kalyonlar,adeta birer kaya parcası gibi mıhlanıp kalıverdiler Akdeniz'e.
öyle bir cenk başladı ki,gökyüzü kara,deniz kıpkızıl kesilmişti.hava,barut,kükürt ve ölüm kokuyordu.
600 parçalık Haçlı filosu,110 gemisini kaybetmişti ve canını kurtaran,başta Andrea Doria olmak üzere,başını alıp kaçmıştı.Bir tek Türk gemisi batmamış,buna karşılık düşmanın,36 kadırga ve fırkatesi ele geçirilmiş,3 binden fazla askeride esir edilmişti.
tarihin en büyük deniz savaşlarından ve büyük (bize göre)zafer,ya da (karşı tarafa göre de) en büyük yenilgilerinden birinin adı olmuştu Preveze.
KİM BU YİĞİTLER?
Gelelim Türk korsanlarına ...
Bu zaferi kazanan Barboros Hayrettin Paşayı İstanbul saraylarında gözdelerde oynaşan,canı sıkılınca daçıkıp bikaç gemiile iki-üç kale ele geçiren bir sarayzade zanneden varsa hata eder.Aslında ,Selanik ile Manastır arasındaki Yeniçeri-i Vardar kasabasından ocak-zade,yani babası ve ataları tımarlı sipahi olan bir Türk ailesinden olan Yakup'un oğlu Hızırdır.Fatih zamanında alınan Midilli'ye gönderilen Sipahi Yakup'un İshak,Oruç,Hızır ve İlyas adlı oğulları denize gönül verirler.önce ticaretle uğraşırlar,ancak İspanyol ve Venediklilerin baskıları onları birer korsan yapar.
Oruç reis,Türk denizcilik tarihinin ünlü baba Oruç'udur.Cezayir'i o almıştır.Hızır Reis ise ağabeylerinden daha sonra başlar korsanlığa.Diğer kardeşlerini denize kurban veren Hızır Reis,tarihin kızıl sakallı (Barba-rossa) Barboros Hayrettin paşa'sıdır.anılarında kendisinden Barboroşo diye bahseder.
Aynı savaşta görev yapan Turgut Reis ve onun kumandasındaki gönüllüler grubunun tamamı Cezayirli Türk korsanlarıdır.Cezayirli Türk korsanları ise,kimi orada doğmuş kimi Anadolu topraklarından,Bodrum'dan,Marmaris'ten,İzmir,Aydın Denizli,Gelibolu ve Ayvalıktan talihin çarkına kapılıpgelmiş gençlerden oluşmuştur.Zaten Türk korsanlığı Anadolu kıyılarına yapılan Haçlı akın-(baskın,talan,tecavüz)-lara karşı başlamış bir çeşit namus,can ve mal koruma yöntemidir.Kendi paraları ile yaptırdıkları gemilerle önce Anadolu sahillerinde (yalılarında)dolaşan Türk leventleri,daha sonra intikam ateşi ile yanarak uzak kıyılara yelken açmışlardır.
(Bunu bugünkü yazımızla değil,dönemin şartlarıyla değerlendirmemiz ve ataları çiftte-çubukta olan bu gençleri alkışlamamız gerekir.Dikkat etmemiz gerekir ki,alkışlanan şey savaş fikri değildir.)
İşte Turgut Reis,ya da Turgutça da onlardan biridir.Muğlanın serdaloz (seraloz) nahiyesi köylerinin birinden Veli adlı bir köylünün oğludur.
(Bodrum'daki Turgut Reis'i bilirsiniz değil mi?)
CİHANA NAM SALDILAR
Seyit Ali Reis ve Salih Reis'ler de aynıdır.Seyit Ali,Piri Reis'ten sonra Mısır Kaptanlığı yapmıştır.Mirat-ülMemalik'in yazarı ve çok yararlı işler yapmış eski bir korsandır.Adı geçmişken,koskaca Piri reis korsan değildir de nedir sanki?O eşsiz dünya haritasını çizen, bir benzeri asla yazılmamış olan Kitab-ı Bahriye'yi yaratan bu Muhiddin Piri'yi,Piri Reis'i kim yetiştirmiştir peki?Gelibolulu ünlü Türk korsanı olan amcası Kemal Reis.Kemal Reis de yedi denize nam salmıştır ve yeğenini yanında bulundurarak yiğit ve çok bilgili bir denizci olmasını sağlamıştır.
Aynı savaşta,yani Preveze'de Turgut Reis'in kumandasındaki ünlü korsanlarımızdan biri de Uluç Ali Reis'tir. Uluç Ali,bu savaştan yıllar sonra Kılıç Ali adıyla Kaptan-ı Deryalık yapmış ve çok önemli işlere imza atmıştır. Yaptırdığı donanma,ne öncesinde ne de sonrasında o kadar büyük ve güçlü olmuştur.Uluç Ali,Sen Jan tarikatına mensup bir İtalyanın kaçırdığı perçim adlı Türk kadınının,yıllar süren esirlik hayatı sırasında Likostra'yabaskın veren Türk korsanlarından Ali ile yaşadığı aşkın meyvesidir.Annesi,ölmeden önce ona babasının adını vermiştir.Uluç adını ise ,annesinin ölümünden sonra çocuk yaşta tek başına bir kayıkla kaçıp açıklarda sandığı Türk korsanları koymuştur.
Daha niceleri...
Kurdoğlu Müslihiddin'ler,Murad Reis'lerGüzelce Kaptanlar,Aydın Reis'ler,Sinan Reis'ler,Hasan Reis'ler(Barboros'un oğlu),Ramazan Çelebi'ler,Hacı Reis'ler,Kara Yusuf'lar,Deli Davut'lar....
Bir de bilgi:Uluç(kılıç)Ali Reis'in vefatından sonra Osmanlı Bahriyesi'nde Türk Korsanları dönemi bitmiş,siyaset almış başını gitmiş ve Türk denizciliği gerilemeye ve ezilmeye başlamıştır.İşte Osmanlı'nın ana çöküş nedenlerinden biri de budur.(Yelken Dünyası 2001)